Codzienność dawnych czasów
W latach 2023 i częściowo 2024 Gubernia piotrkowska istniała na Facebooku i Instagramie, a ten blog „usnął”. Ale nie na zawsze – w tle trwa właśnie przeprowadzka dziesiątek wpisów. To nie znaczy, że Facebook czy Instagram zniknie, ale docelowo wszystko powinno być i tu, i tam.
Zaczęłam od najstarszych treści (końcówka 2022 roku), mam nadzieję stopniowo uzupełnić luki i dogonić rok 2024 (czasem skaczę po datach) :-).
W samym sercu piotrkowskiego Rynku, pod numerem 2, przez blisko sto lat działał hotel Litewski – jeden z najsłynniejszych hoteli miasta. Wedle źródeł założycielem był Józef Michalecki, a w kolejnych latach właścicielami zostali m.in. Konstantyn Kowalewski (1909) i Emilia Netzel (1921).
W 1878 roku natomiast hotel zachwalał – najwyraźniej po remoncie i różnorakich ulepszeniach – p. Kotnowski.
Na parterze znajdował się Skład Win i Towarów Kolonialnych Zalewskiego – miejsce, gdzie można było kupić najlepsze wina z Francji i Węgier, wykwintne araki, ostrygi, piwo ryskie, ale też młode drzewka: tureckie i greckie kasztany.
Na drugim piętrze działała sala teatralna, jedyna taka w mieście aż do 1869 roku, kiedy to powstał teatr Spana. To właśnie w hotelu Litewskim, w lipcu 1867 roku, wystąpił Ira Aldridge, światowej sławy aktor szekspirowski. Niestety, w swym dzienniku zapisał przykre słowa: hotel i teatr były według niego „bardzo brudne”.
Z kolei kilka dekad później, w 1911 roku, hotel przeszedł do historii z zupełnie innego powodu – to właśnie tu wykryto fabryczkę fałszywych banknotów trzyrublowych. Cała Piotrków żył tą sprawą jeszcze długo po interwencji carskiej ochrany.
„Tydzień” donosi z Newark w stanie New Jersey – o tym, jak pewna kobieta wrzuciła spory list do skrzynki służącej do alarmowania straży pożarnej, zamiast do skrzynki pocztowej.
Aparat wszczął alarm. Zanim oniemiała kobieta zorientowała się, co się stało, nadbiegł oddział straży ogniowej w pełnym rynsztunku.
Sprawcom fałszywych alarmów groziła wówczas kara 500 USD (1896). Sprawdziłam siłę nabywczą tej kwoty – to odpowiednik ok. 19.300,00 USD w 2025 roku. Na szczęście dla tej pani odstąpiono od wymierzenia kary, gdyż alarm wszczęła przez pomyłkę.
Głównym producentem takich aparatów (zwanych „fire alarm box”, „fire alarm call box”, „fire alarm pull box”) była firma Gamewell Fire Alarm Telegraph Co, która do 1910 roku zdominowała 95% rynku.
Aleja warszawska, tzw. „Budki”, oferowała pod koniec XIX wieku oddech od kurzu i zgiełku. Świeże powietrze i zieleń mogły uczynić z niej jedną z najpiękniejszych podmiejskich alei.
Mogły, gdyby tej zieleni dano przetrwać.
Tymczasem spacerująca publiczność nagminnie niszczyła młode, niedawno posadzone drzewka. Gałęzie były łamane nie tylko przez dzieci (często pochodzące z rodzin urzędniczych), ale również przez dorosłych: widywano panie z całymi pękami obłamanych gałązek. Niszczeniu ulegały także ławki, wyrywane przez panów chcącą sprawdzić swoją siłę.
Oferty szybkiego zarobku na kilometr, pardon, wiorstę, pachnące scamem. Ale i kosmetyki przeciw piegom, ubrania damskie i męskie, kapelusze filcowe, specyfiki na obstrukcję, gładzik dla osób noszących sztywne kołnierzyki, zakład mleczarki w Przygłowie (niedaleko Piotrkowa) i mączka mleczna Nestlé, polecana dzieciom – czyli ogłoszenia w „Tygodniu”, głównie z dwóch ostatnich dekad XIX wieku.
Pewnej niedzieli w 1898 mieszkaniec Piotrkowa, a jednocześnie kolonista ze wsi Majkowa, pędząc główną ulicą miasta, najechał przechodzącą ulicą służącą, a wcześniej potrącił trzy inne osoby.
W 1899 roku Piotrków odwiedził Bolesław Prus.
Dziś o pewym młodym panu, który uznał, że wolno mu więcej (1896). Nie był żadnym wyjątkiem: takie egzempalrze nazywano powszechnie „Don Juanami”.
W 1893 kolej terespolska zatrudniła kilkanaście kobiet: nie tylko na etat, lecz i na warunkach takich samych, jakie oferowano mężczyznom.
Pewnego dnia jedenastoletni chłopiec, syn łodzianki pani N., postanowił uciec do Warszawy.
Dziś o atrakcjach w mieście. Swoją drogą, zaskoczyło mnie wyrażenie „robić kasę” w 1912 roku.
